ΤΕΜΕΝΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ: Το Αλατζά Ιμαρέτ -Αlaca χρωματιστό Ιmaret πτωχοκομείο- τζαμί του 15ου αιώνα με τους ρομβοειδείς πολύτιμους λίθους στον μιναρέ του χρησιμοποιήθηκε και ως μεντρεσές (μουσουλμανικό ιεροσπουδαστήριο). Το 1970 μετά από κατάρρευση της βόρειας πλευράς του έγιναν εργασίες αποκατάστασης που επαναλήφθηκαν το 1993-1996.
Το τέμενος Χαμτζά μπέη είναι η επιτομή της περιπετειώδης νοοτροπίας του ότι νάναι. Συγκεκριμένα: Την περίοδο 1468 -1925 λειτουργούσε ως τζαμί. Το 1926 παρόλο που εντάχθηκε στον αρχαιολογικό νόμο (δεν επιτρέπεται άλλη χρήση) δόθηκε σε επιχειρηματία που το μετέτρεψε σε κινηματογράφο (Αλκαζάρ φρούριο) προβολής και ερωτικών ταινιών χάρη στην περίστυλη αυλή του. Το 1977 δωρήθηκε στον Ερυθρό Σταυρό αλλά κρίθηκε ακατάλληλο και κάπου εδώ αρχίζει η χρήση του ως εμπορικό κατάστημα. Να μιλήσουμε για παντελή έλλειψη σεβασμού και αλλοίωση της φυσιογνωμίας του ή να αναφωνήσουμε Ελλάς το μεγαλείο σου που τελειωμό δεν έχει; Το 2006 παραχωρήθηκε στο Υπουργείο Πολιτισμού όπου εντάχθηκε στο Ταμείο Ανάκαμψης με χρηματοδότηση 10.511.984€ ενώ υπήρξαν και άλλες μελέτες για συντήρηση – αποκατάσταση και διαμόρφωση περιβάλλοντος χώρου των μνημείων. Όπως δηλώνει η υπουργός πολιτισμού κ. Μενδώνη είναι «Άρρηκτα δεμένα με το ιστορικό παλίμψηστο της πόλης θα συμβάλουν στην πολιτιστική και οικονομική ανάπτυξή της».
Ροτόντα: Κτίστηκε το 306 μ.Χ ως τμήμα ανακτορικού συγκροτήματος Γαλερίου αφιερωμένο στην λατρεία του Δία ή των Καβείρων. Στα χρόνια του Θεοδοσίου Α΄ 379- 395 μετατράπηκε σε ναό Ασωμάτων ή Αρχαγγέλων. Οι χωρίς μελέτη παρεμβάσεις που πραγματοποιήθηκαν (γκρέμισμα μέρους του ανατολικού τοίχου ώστε να γίνει το τετράπλευρο Ιερό Βήμα, άνοιγμα εισόδου για τον νάρθηκα στην δυτική πλευρά) επηρέασαν την στατικότητά του με αποτέλεσμα να καταρρεύσει τμήμα του ανατολικού θόλου παρασέρνοντας το Ιερό. Το διάστημα 1523 – 1590 επί τουρκοκρατίας έγινε μητρόπολη, το 1591-1912 μετατράπηκε σε τζαμί του δερβίση Σουλεϊμάν Χορτατζή Εφέντη (υπάρχει τάφος του στον περίβολο). Στο διάστημα 1920-1930 υπήρξε διάσωση μιναρέ από την γενική κατεδάφιση μιναρέδων και το μνημείο άρχισε να στεγάζει συλλογές χριστιανικών γλυπτών με ξεκίνημα διαμάχης σχετικά με το θρησκευτικό ή πολιτιστικό χαρακτήρα του. Στο σεισμό 1978 κατέρρευσε το άνω μέρος του μιναρέ και πήρε κλίση ενώ υπήρξαν εκτεταμένες καταστροφές και στο κυρίως μνημείο.
Το 1999 ύστερα από 8 δεκαετίες το Σ.Τ.Ε. εδέησε να τελειώσει την διαμάχη με τον οριστικό χαρακτηρισμό του ως πολιτιστικό μνημείο. Το 1988 εντάχθηκε στη παγκόσμια κληρονομιά της UNESCO. Το 2015, ύστερα από 2 δεκαετίες αναστηλωτικών και στερεωτικών εργασιών, αποδόθηκε στο κοινό. Το Γενί τζαμί αποπερατώθηκε το 1902 με εξ ολοκλήρου χρηματοδότηση των Ντονμέδων (εξισλαμισμένων Εβραίων). Το 1922 -1924 στέγασε Μικρασιάτες πρόσφυγες. Το 1924- 1963 λειτούργησε ως αρχαιολογικό μουσείο. Το 1978 λαβώθηκε, έγιναν εργασίες συμπλήρωσης των αποσπασμένων επιχρισμάτων του και ξαναλειτούργησε ως εκθεσιακός χώρος του Δήμου Θεσσαλονίκης. Από τον Μάρτιο 2014 ξαναεπιτρέπεται η μουσουλμανική προσευχή.
Από την αντίπερα όχθη του Αιγαίου ο Ερντογάν ως άλλος σουλτάνος διακατέχεται και αυτός από οικοδομική υστερία – μεγαλομανία. Κορυφώνονται οι αλλοιώσεις – φθορές σε όλα τα βυζαντινά μνημεία υπό το πρόσχημα της υπαγωγής στη Γενική Διεύθυνση Βακουφίων, βοηθούμενες από το γεγονός ότι η αρχαιολογική υπηρεσία είναι υποστελεχωμένη και αδύναμη. Έτσι παρακάμπτει αρχές και μεθόδους προστασίας αρχαιοτήτων που εφαρμόζονταν παλιότερα όταν το τουρκικό κράτος βρισκόταν σε στενή συνεργασία με Αμερικανικές αρχαιολογικές σχολές, σε μία προσπάθεια τάχα μου να γίνουν τα μνημεία χρήσιμα ή αισθητικά άρτια. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΙΙΤΙΚΑ ΜΝΗΜΕΊΑ : To Tekfur Sarayi (παλάτι του 14ου αιώνα) υπέστη σειρά αυθαίρετων επεμβάσεων: κουφώματα, δάπεδα, νέες όψεις, στέγη και το αποκορύφωμα: εξωτερικούς ανελκυστήρες.
Στην Αγιά Σοφιά, ενώ το 1932-1940 ήταν η περίοδος καθαρισμού και αποκατάστασης των ψηφιδωτών της σε συνεργασία με το Αμερικανικό Ινστιτούτο Βυζαντινολογίας, με σκοπό να υπαχθεί στη πολιτισμική κληρονομιά της UNESCO και να επέλθει αλλαγή χρήσης της, εν έτει 2020 ο Ερντογάν την μετατρέπει σε τζαμί, επιβάλλοντας το κρύψιμο των ψηφιδωτών της με ασβεστοκονίαμα. Κάτι που είχαν κάνει και παλιότερα επειδή στην ανεικονική ισλαμική παράδοση θεωρείται βλασφημία η απεικόνιση των αγίων. Και αυτό αγνοώντας ή καλύτερα μη υπολογίζοντας ότι τα ευαίσθητα ψηφιδωτά καταστρέφονται με την πολλαπλή χρήση του υλικού. Επιτέλους δεν έχουν άλλα τεμένη να προσευχηθούν;
Στην ιστορική Μονή της Χώρας ή Κεχριέ τζαμί παρατηρείται το ίδιο φαινόμενο: Το 1511 πρωτο-μετατράπηκε σε τζαμί, το 1945 με απόφαση υπουργικού συμβουλίου υπήρξε αλλαγή χρήσης του, το 1948-1958 ειδικοί από τις Η.Π.Α. ανέλαβαν το τεράστιο έργο αποκατάστασης και συντήρησης ψηφιδωτών και νωπογραφιών. Το 2019 το τουρκικό Συμβούλιο Επικρατείας ακυρώνει την απόφαση του 1945 και εμφανίζεται ο Ερντογάν να δηλώνει ότι έχει αναστυλώσει 5.500 μνημεία προγόνων στην γεωγραφία της καρδιάς τους, σε τελετή που αφορούσε αναστηλωτικά έργα μόνον από τα 201 ιστορικά μνημεία σεΤουρκία και Πρίστινα του Κοσόβου. Ο μεγαλοϊδεατισμός του δεν γνωρίζει όρια!
Η Παναγία Σουμελά, μολονότι ήταν υποψήφια για την ανακήρυξη της ως μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO, ανοίγοντας μόνον για καθαρά προσκυνηματικούς λόγους το 2022 υπήρξε άδεια από την Διεύθυνση Πολιτισμού και Τουρισμού της Νομαρχίας Τραπεζούντας για την μετατροπή της σε διαφημιστική DISCO, όπου συνοδεία ηλεκτρονικής μουσικής και φωτορυθμικών χόρευε τριανταμελές συγκρότημα. Οι Τούρκοι μπορούν όποτε θέλουν να μετατρέπουν τους ναούς σε άντρα ακολασίας! Αυτά τους δίδαξε το κοράνι;
Οι προκλήσεις του Ερντογάν δεν σταματούν εδώ αφού μέσω του Ιδρύματος Συνεργασίας και Συντονισμού παρέχει αφειδώς στήριξη στην αναγνωρισμένη τούρκικη μειονότητα των Σκοπίων (απογραφή 2001: 80.000 μέλη 4%) με έμφαση στον τομέα εκπαίδευσης και θρησκείας. Στην Αλβανία κατασκεύασε μέσα σε 9 χρόνια (2015- 2024) το Ναμάζ Τζια το μεγαλύτερο συγκρότημα – τζαμί των Βαλκανίων με βιβλιοθήκη, εκθεσιακό χώρο, αίθουσα συνεδρίων, μουσείο συνύπαρξης και ιεροδιδασκαλείο προσβλέποντας κατά δήλωσή του σε περαιτέρω εμβάθυνση των σχέσεων Τουρκίας – Αλβανίας. Μας συνδέει αδελφοσύνη. Και για να μην χάσει καιρό υπέγραψε συμφωνίες για γεωργία εκπαίδευση επικοινωνία. “Ήδη περισσότερες από 600 τουρκικές επιχειρήσεις προσφέρουν απασχόληση σε περισσότερους από 15.000 Αλβανούς”.
Η πολλαπλώς οσφυοκάμπτουσα Ελληνική κυβέρνηση (βλέπε Γεραπετρίτης και όχι μόνον) όχι μόνον δεν βάζει στην θέση του τον Ερντογάν αλλά με χρήματα των αγρίως φορολογουμένων και εξαχρειωμένων πολιτών της αναστυλώνει και συντηρεί οθωμανικά τεμένη, εξ ονόματος του τουρισμού και της αναβάθμισης των γειτονιών των πόλεων. Δεν κοιτά να διορθώσει τις λακκούβες και τα φουσκωμένα πεζοδρόμια από τα λιγοστά δεντράκια που οι ρίζες τους ασφυκτιούν. Η προτεραιότητα της είναι να παριστάνει, ή μήπως είναι, το γιουσουφάκι του σουλτάνου για να μην κατηγορηθεί για καταπάτηση ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ασέβεια προς τους μουσουλμάνους.
LINKS:
https://cityculture.gr/alatza-imaret-ena-apo-ta-pio-omorfa-mnimeia-tis-thessalonikis/
https://www.liberal.gr/politismos/apokathistatai-eos-2025-temenos-hamza-mpei-sti-thessaloniki
https://www.thessalonikiguide.gr/place/rotonta/#google_vignette
https://gr.euronews.com/2024/05/06/moni-tis-xoras-epanaleitoyrgei-ow-tzami
Δέσποινα Τερτιλίνη – Μέλος του
Νέου Εθνικά Ενιαίου Πολιτικού Σχηματισμού – Πρώτα η Ελλάδα
