Το αεροσκάφος της γαλλικής προεδρίας που μεταφέρει τον Κωνσταντίνο Καραμανλή, προσγειώνεται τα ξημερώματα της 24ης Ιουλίου του 1974 στις 02:05 πμ στην πίστα του αεροδρομίου του Ελληνικού. Εκεί τον υποδέχεται λαοθάλασσα. Ο Καραμανλής κατεβαίνει τα σκαλιά του αεροσκάφους με αποφασιστικό βήμα και μπαίνει στη μαύρη Mercedes που τον περιμένει για να αλλάξει την ιστορία του Ελληνικού κράτους.
Επιστρέφει στην Ελλάδα για να ηγηθεί της πρώτης μεταπολιτευτικής κυβέρνησης. Η χούντα του Ιωαννίδη έχει καταρρεύσει, ο Αττίλας Ι ισοπεδώνει την Κύπρο και το στρατιωτικό καθεστώς της Αθήνας παραδίδεται άνευ όρων…
Έχουν περάσει 49 χρόνια από εκείνο το ξημέρωμα…
49 χρόνια που η Ελλάδα έχει ως πολίτευμα την Προεδρευομένη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία.
Ή έτσι τουλάχιστον αναγράφεται στο Σύνταγμά της.
Η ετυμολογία της λέξεως Δημοκρατία βρίσκεται στα συνθετικά «δήμος» (το σύνολο ή η συνέλευση των ανθρώπων που έχουν πολιτικά δικαιώματα) και «κράτος» (δύναμη, εξουσία, κυριαρχία).
Μια σύντομη ανασκόπηση της ελληνικής μεταπολιτευτικής πραγματικότητας είναι αρκετή για να καταδείξει το δημοκρατικό έλλειμμα. Από το 1974, χρονιά ορόσημο λόγω της κατάλυσης της δικτατορίας, μέχρι και σήμερα οι ελληνικές κυβερνήσεις κινούνται με γνώμονα το κομματικό συμφέρον, τις πελατειακές σχέσεις του δούναι και λαβείν, πλαισιώνοντας σε δημόσιες θέσεις είτε κομματικά στελέχη είτε συγγενικά και φιλικά πρόσωπα για την εξασφάλιση της επανεκλογής τους. Σ’ αυτές τις βάσεις χτίστηκε και το κοινωνικό κράτος της δεκαετίας του 1980, το οποίο παρά το γεγονός ότι θα ήταν ωφέλιμο για τις κατώτερες κοινωνικές τάξεις, δημιούργησε μια ψευδή πραγματικότητα πλούτου, ευφορίας και ευημερίας χωρίς όμως η Ελλάδα να έχει ουσιαστική παραγωγή παρά μονάχα τον τουρισμό. Η πλειοψηφία των σημερινών δεινών της χώρας θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί, αν οικοδομούνταν ένα κράτος από την αρχή που θα δρούσε υπέρ του πολίτη κι όχι υπέρ της παραμονής ενός κόμματος στην εξουσία. Υπό το πρίσμα του κομματικού και εξουσιαστικού συμφέροντος η γνώμη των πολιτών αγνοείται συστηματικά και επιδεικτικά, ιδιαίτερα κατά τη μνημονιακή περίοδο όπου τα κόμματα από ολόκληρο το πολιτικό φάσμα συνυπέγραψαν εξοντωτικές συμφωνίες για τον ελληνικό λαό και το μέλλον του. Έτσι πολιτικοί που χαρακτηρίστηκαν αντιμνημονιακοί έβαλαν την υπογραφή τους σε δεσμευτικές για την οικονομία και την κοινωνία συμφωνίες, εξαπατώντας τον ελληνικό λαό με αποκορύφωμα το δημοψήφισμα του 2015, όταν και αγνοήθηκε με τον πιο εμφανή τρόπο το ΟΧΙ των Ελλήνων στα μέτρα λιτότητας. Ένα θαρραλέο ΟΧΙ που μέσα σε λίγες ώρες μεταφράστηκε σε ένα υπάκουο ναι…
Είναι αυτό Δημοκρατία;
Ο Αμερικανός πρόεδρος Αβραάμ Λίνκονλ είχε πει ότι «Δημοκρατία είναι η κυβέρνηση του λαού, από το λαό, για το λαό.»
Όσα περιγράψαμε παραπάνω δε φαίνονται να γίνονται για το καλό του λαού.
Σε μία από τις δημοφιλέστερες αποστροφές κατά την ομιλία του στο Ευρωκοινοβούλιο στις 8/7/2015, ο τότε πρωθυπουργός κ. Αλέξης Τσίπρας αναρωτήθηκε για το νόημα της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας στα πιο αδύναμα κράτη-μέλη της ευρωζώνης: «Αν δεν είναι δικαίωμα μιας κυρίαρχης κυβέρνησης να επιλέξει με ποιον τρόπο θα βρει ισοδύναμα μέτρα για να καλύψει τους απαιτούμενους στόχους, τότε θα πρέπει να υιοθετήσουμε μια αντίληψη ακραία και αντιδημοκρατική, ότι στις χώρες που βρίσκονται σε πρόγραμμα δεν θα πρέπει να γίνονται εκλογές, θα πρέπει να διορίζονται κυβερνήσεις, να διορίζονται τεχνοκράτες και αυτοί να αναλαμβάνουν την ευθύνη των αποφάσεων».
Το ερώτημα ήταν, φυσικά, ρητορικό. Σε αντίθεση με την επώδυνη συμφωνία του Eurogroup, λίγες μέρες αργότερα, ειδική διάταξη της οποίας ξεκαθαρίζει πως η ελληνική κυβέρνηση από δω και μπρος θα «πρέπει να συμβουλεύεται και να συμφωνεί με τους Θεσμούς σε όλα τα σχέδια νομοθεσίας στους σχετικούς τομείς με επαρκή χρόνο πριν από τη δημόσια διαβούλευση ή το Κοινοβούλιο», να παίρνει, με άλλα λόγια, το ΟΚ των κλιμακίων της τρόικας προτού λάβει το παραμικρό μέτρο.
Και μπορεί οι ατομικές ελευθερίες να μην κινδυνεύουν σήμερα όπως το 1967, οι αντιπροσωπευτικοί όμως θεσμοί έχουν μπει πλέον για τα καλά στον γύψο. Ολοκληρώνοντας, έτσι, τη διαδικασία της σταδιακής εξαΰλωσής τους που ξεκίνησε με την εσπευσμένη επιβολή του πρώτου μνημονίου και που η εκλογική νίκη της πρώτης φοράς Αριστερά δεν φάνηκε ικανή ν’ αντιστρέψει.
Η Ελλάδα κατατάσσεται σήμερα στην τελευταία θέση μεταξύ των κρατών της ΕΕ στον Παγκόσμιο Δείκτη Ελευθερίας του Τύπου. Το Ινστιτούτο Varieties of Democracy του Τμήματος Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου του Γκέτεμποργκ της Σουηδίας, δημοσίευσε πρόσφατα την «Έκθεση για τη Δημοκρατία 2023», με την κατάταξη της Ελλάδας στο Δείκτη Φιλελεύθερης Δημοκρατίας να πέφτει στην 49η θέση παγκοσμίως για το 2022 από την 36η θέση που κατείχε πέρυσι.
Η υποβάθμιση της Ελλάδας χαρακτηρίζεται από σταδιακή επιδείνωση των θεσμικών ελέγχων και ισορροπιών, που αποτελούν τον πυρήνα της αρχής της φιλελεύθερης δημοκρατίας και διασφαλίζουν τον περιορισμό της εκτελεστικής εξουσίας.
Σύμφωνα με την έρευνα, το νομοθετικό σώμα και σε μικρότερο βαθμό το δικαστικό σώμα, συμβατικά προπύργια της δημοκρατίας, αποδυναμώνονται σημαντικά στην Ελλάδα.
Ειδική μνεία γίνεται για τις καταπατήσεις της ελευθερίας της έκφρασης, όπως η αύξηση της παρενόχλησης των δημοσιογράφων και των κυβερνητικών μέσων ενημέρωσης, θέτοντας ως παράδειγμα το σκάνδαλο των τηλεφωνικών υποκλοπών που αποκαλύφθηκε το 2022.
Ένας άλλος τομέας ανησυχίας είναι ο νόμος για το «εκτελεστικό κράτος» που θεσπίστηκε από την κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη. Ο νόμος (4622/2019) καθιερώνει μια υπερσυγκέντρωση εξουσιών και θέτει την Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών (ΕΥΠ), την ΕΡΤ και το δημόσιο πρακτορείο ειδήσεων ΑΠΕ-ΜΠΕ, υπό την εποπτεία του πρωθυπουργού, σύμφωνα με το Ινστιτούτο V-Dem.
Η Ελλάδα κατέχει την 107η θέση στη φετινή έκθεση της διεθνούς μη κυβερνητικής οργάνωσης «Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα» (RSFRSF), η οποία διενεργείται επί 21 συναπτά χρόνια. Κατακρημνίζεται χρόνο με τον χρόνο η ελευθερία του Τύπου στην Ελλάδα!
Η χώρα μας συνεχίζει και φέτος να κατέχει την χαμηλότερη θέση σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση, με διαφορά 24 θέσεων από το αμέσως προηγούμενο κράτος-μέλος της ΕΕ, τη Μάλτα, που βρίσκεται στην 84η θέση. Η φαινομενική βελτίωση της θέσης της Ελλάδας, από την 108η που κατείχε πέρυσι, μόνο για πανηγυρισμούς δεν είναι αφού, όπως εξηγούν οι RSF, η συνολική ποιότητα της ελευθερίας του Τύπου έχει ελαφρώς επιδεινωθεί στη χώρα. «Αυτό υποδηλώνει ότι η βελτιωμένη θέση της Ελλάδας (σε σύνολο 180 χωρών) μπορεί να αποδοθεί στην υποχώρηση άλλων χωρών», αναφέρει ο o Πάβολ Σζάλαϊ, επικεφαλής στους RSF για την περιοχή της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των Βαλκανίων.
Σε επίπεδο Ευρώπης, η χώρα μας κατέχει άλλη μία θλιβερή διάκριση. Σύμφωνα με τους RSF, η παρακολούθηση δημοσιογράφων από την Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών και μέσω του spyware Predator αποτελεί «τη μεγαλύτερη παραβίαση της ελευθερίας του Τύπου στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 2022 και εξηγεί γιατί η Ελλάδα έχει τη χαμηλότερη κατάταξη από οποιαδήποτε άλλη χώρα της ΕΕ στον Δείκτη του 2023».
Η ελευθερία του τύπου είναι θεμελιώδες συστατικό της Δημοκρατίας και συμβαδίζει με την ελευθερία της έκφρασης γνώμης.
Κάτι που τα τελευταία χρόνια απουσιάζει εκκωφαντικά.
Όλοι έχουμε την αίσθηση ότι κυκλοφορεί ανάμεσά μας μία αστυνομία μνήμης και ακολουθούμε υποτακτικά το ρεύμα της εποχής που επιτάσσει τη λήθη. Η αστυνομία αυτή επιλέγει προσεκτικά όχι μόνο ποια γεγονότα επιτρέπεται να θυμόμαστε αλλά και τον τρόπο που πρέπει να τα θυμόμαστε.
Ας πάρουμε για παράδειγμα την πλήρη εξαφάνιση της αντίθετης γνώμης στο θέμα της πανδημίας και στον πόλεμο της Ουκρανίας. Και για να πάμε και στην εσωτερική επικαιρότητα, όλες οι ειδήσεις που δε συμφωνούν με το προφίλ της κυβέρνησης (φυσικές καταστροφές, δολοφονία Τεμπών, οικονομικά και πολιτικά σκάνδαλα) εξαφανίζονται ταυτόχρονα από τα έντυπα μέσα μαζικής ενημέρωσης και από τους τηλεοπτικούς δέκτες. Αυτό μπορείς να το πεις και δημοκρατία της λίστας Πέτσα!
Στις 28/3/1969 ο νομπελίστας ποιητής μας Γιώργος Σεφέρης μαγνητοφωνεί μία δήλωσή του για τη χούντα. Ανάμεσα σε άλλα θα πει: «Είναι μια κατάσταση υποχρεωτικής νάρκης όπου, όσες πνευματικές αξίες κατορθώσαμε να κρατήσουμε ζωντανές, με πόνους και με κόπους, πάνε κι’ αυτές να καταποντισθούν μέσα στα ελώδη στεκάμενα νερά. Δε θα μου ήταν δύσκολο να καταλάβω πως τέτοιες ζημιές δε λογαριάζουν παρά πολύ για ορισμένους ανθρώπους. Δυστυχώς, δεν πρόκειται μόνο γι’ αυτόν τον κίνδυνο.
Όλοι πια το διδάχτηκαν και το ξέρουν πως στις δικτατορικές καταστάσεις, η αρχή μπορεί να μοιάζει εύκολη, όμως η τραγωδία περιμένει, αναπότρεπτη, στο τέλος. Το δράμα αυτού του τέλους μας βασανίζει, συνειδητά ή ασυνείδητα όπως στους παμπάλαιους χορούς του Αισχύλου. Όσο μένει η ανωμαλία, τόσο προχωρεί το κακό.»
Λόγια επίκαιρα ακόμα και στις δημοκρατικές ημέρες που διανύουμε…!
Και πριν να βιαστούν κάποιοι να μας κατακρίνουν για τα παραπάνω ας ρίξουν μια ματιά σε κάποια πεπραγμένα των ημερών εκείνων και ας αναλογιστούν αν συμβαίνουν και σήμερα:
– Ο ΟΤΕ παρακολουθούσε μαζικά τις τηλεφωνικές συνομιλίες των πολιτών.
– Όλοι οι χουντικοί διόριζαν τους συγγενείς τους στις δημόσιες υπηρεσίες. (Ο Παπαδόπουλος διόρισε όλα τα αδέλφια του σε επιτελικές θέσεις στο δημόσιο. Ο Μακαρέζος διόρισε τον κουνιάδο του Υπουργό Γεωργίας.)
– Οι χουντικοί έδιναν τις εργολαβίες του δημοσίου σε δικά τους πρόσωπα. (Από τα μεγαλύτερα έργα ανέλαβε ο γαμπρός του Παττακού, Α. Μεϊντάσης, με τη συμβολή του Δήμου Αθηναίων. Είναι τα γνωστά σκάνδαλα Μεϊντάση με τις μελέτες, τα υπόγεια γκαράζ στην πλατεία Κλαυθμώνος και την οδό Λιοσίων, το Πνευματικό Κέντρο στην Ακαδημίας κλπ)
– Με τον νόμο περί ευθύνης υπουργών έδιναν ασυλία στα μέλη της κυβέρνησης και παρέγραφαν όποιο αδίκημα και αν είχαν τελέσει τόσο οι υπουργοί – υφυπουργοί όσο και τα ανώτερα στελέχη του δημοσίου που ήταν συγγενείς τους!
– Ο Παπαδόπουλος διαφήμιζε επενδύσεις από το εξωτερικό που δεν ήρθαν ποτέ, ενώ το κράτος δαπανούσε χρήματα για την υποτιθέμενη έλευση των επενδύσεων. (Σκάνδαλο Λίτον)
– Το σκάνδαλο απευθείας αναθέσεων χωρίς διαγωνισμούς, στη Siemens, για τον εξοπλισμό της ΔΕΗ με υπερκοστολογήσεις και αδιαφανείς διαδικασίες.
Μήπως όλα τα παραπάνω μοιάζουν να είναι βγαλμένα μέσα από το πολύ πρόσφατο παρελθόν αλλά και το παρόν;
Είμαστε ακόμα σίγουροι ότι έχει αποκατασταθεί η Δημοκρατία στην Ελλάδα;
Στις 7/4/2022 μίλησαν στην ολομέλεια της βουλής, στο λίκνο της Δημοκρατίας, και παρουσία της ΠτΔ μέσω βιντεοσκοπημένου μηνύματος δύο μαχητές του ναζιστικού τάγματος Αζόφ, ισχυριζόμενοι μάλιστα ότι ήταν Έλληνες ομογενείς από τη Μαριούπολη…. Στο τέλος τόσο η κυβέρνηση όσο και οι βουλευτές της ΝΔ σηκωθήκαν σύσσωμοι και χειροκρότησαν παρατεταμένα τα όσα είπαν οι … ξεπλυμένοι στο πλυντήριο της αθηναϊκής δημοκρατίας ναζιστές…
Άραγε αν ζούσε ο Θουκυδίδης τι θα έλεγε βλέποντας όλα αυτά;
Και μία και αναφερθήκαμε στο Θουκυδίδη, ας δούμε πώς αντιλαμβανόταν τη Δημοκρατία εκείνος. Μιλώντας ο Περικλής στην Ιστορία του Θουιδίδη (Β’ 37, 1, μετάφραση Ι. Θ. Κακριδή) λέει: «Το πολίτευμα που έχουμε δε γυρεύει να πάρει τους νόμους από τους ξένους πιο πολύ είμαστε εμείς το παράδειγμα σε μερικούς παρά που ξεσηκώνουμε ό,τι κάνουν οι άλλοι. Το όνομά της, επειδή δε ζούμε στηριγμένοι πάνω στους λίγους παρά στους περισσότερους, είναι η κυριαρχία του δήμου, δημοκρατία.»
Έχει αυτή η δημοκρατία κάποια σχέση με όσα βιώνουμε;
Ή μήπως και η αληθινή δημοκρατία κείται μακράν, πρωτίστως από το Μέγαρο Μαξίμου και μετά από τα διάφορα υπουργικά μέγαρα;
Όσο μακριά βρισκόταν και η Κύπρος για να καταλήξουμε στον Αττίλα ΙΙ;
Κι έπρεπε να φτάσουμε 30 ώρες πριν από τον εορτασμό της επετείου της αποκατάστασης στο Προεδρικό Μέγαρο για να αποφασίσουν οι ιθύνοντες να ακυρώσουν την εκδήλωση.
Δεν έφτασαν οι φωτιές που έκαψαν ξανά τη Σαρωνίδα, το Λαγονήσι, τη Μάνδρα, τα Δερβενοχώρια.
Τη Ρόδο για 6 συνεχόμενες ημέρες….
Δεν έφτασε ότι εκατοντάδες άνθρωποι έχασαν τα σπίτια τους… Άραγε θα μάθουμε ποτέ τον πραγματικό αριθμό όσων έμειναν άστεγοι;
Έπρεπε να ξεσπάσει νέα φωτιά στην Εύβοια, στη Μεσσηνία, στην Αχαΐα για να πάρουν τη μεγάλη και γενναία απόφαση της ακύρωσης…
Και είναι γενναία γιατί πάνε τσάμπα τα χιλιάδες Ευρώ που είχαν ξοδέψει οι καλεσμένοι για τα ρούχα που θα φορούσαν…
Η ΠτΔ κ. Αικατερίνη Σακελλαροπούλου στην περσινή ομιλία της με αφορμή την επέτειο της αποκατάστασης είχε πει ανάμεσα σε άλλα: «Δεν νοούνται στη δημοκρατία ορατοί και αόρατοι πολίτες, άνθρωποι και συλλογικότητες χωρίς φωνή και εκπροσώπηση, εγκλωβισμένοι σε διακρίσεις και στερεότυπα. Μόνο κίνητρα και ίσες ευκαιρίες για τον καθένα, για τη βελτίωση και την εξωστρέφεια.»
Φέτος όμως αρνήθηκε να δώσει ίσες ευκαιρίες στους καλεσμένους της αποκλείοντας το κόμμα των Σπαρτιατών από την εκδήλωση. Με την απόφασή της αυτή μετέτρεψε 241.564 Έλληνες ψηφοφόρους σε αόρατους, χωρίς φωνή και εκπροσώπηση, μη αποδεχόμενη την απόφασή τους να ψηφίσουν το συγκεκριμένο κόμμα…!
Είναι πλέον δημοκρατία αυτό;
Πώς έρχονται έτσι τα πράγματα και τα τελευταία χρόνια η επέτειος της αποκατάστασης της Δημοκρατίας συμπίπτει με τις πυρκαγιές που εξαφανίζουν δάση, περιουσίες, σπίτια, ενίοτε και ανθρώπινες ψυχές.
Πύρινες γλώσσες και εικόνες καταστροφής κάνουν το γύρο του κόσμου…
Μέσα στις εικόνες αυτές μαζί με τα χιλιάδες στρέμματα καίγεται και η Δημοκρατία…
Έτσι είναι πιο αληθές από ποτέ ότι θα παραδώσουμε στους επόμενους το κουφάρι μιας καμένης Δημοκρατίας που δεν ήρθε ποτέ…!
Ποτέ μέχρι τώρα…
Μαρίνα Μικελάτου – Μέλος του
Νέου Εθνικά Ενιαίου Πολιτικού Σχηματισμού – Πρώτα η Ελλάδα
