Το οτι η Ελλάδα ήταν προγραμματισμένος στόχος της Ιταλίας το γνώριζε από τον Απρίλιο του 1939, όταν οι Ιταλοί κατέλαβαν την Αλβανία. Ο Έλληνας πρεσβευτής στην Ρώμη, Ιωάννης Πολίτης, από τις 15 Μαΐου 1940, ειδοποίησε την Αθήνα να περιμένει αιφνιδιασμό. Ξημέρωνε Δεκαπενταύγουστος όταν το θωρακισμένο καταδρομικό «Έλλη» έφτασε στην Τήνο σημαιοστολισμένο, επίσημη κρατική συμμετοχή στην γιορτή της Παναγιάς. Προσκυνητές πλημμύριζαν το νησί. Στις 8:30 το πρωί, τρεις τορπίλες κατευθύνονταν προς τον όρμο. Η πρώτη βρήκε μια ξέρα και εξερράγη κοντά στον φάρο. Η δεύτερη έπεσε στον κυματοθραύστη. Η τρίτη έπληξε το «Έλλη» και ο πάταγος της έκρηξης ξεσήκωσε τους πάντες. Η «Έλλη» έγειρε λαβωμένη. Μάταια προσπάθησαν να την ρυμουλκήσουν. Στις 9:45 βυθίστηκε. Τα θραύσματα από τις τορπίλες αποκάλυπταν την ταυτότητα του αθέατου δολοφόνου: ιταλικός αριθμός μητρώου, ιταλικά στοιχεία. Η κυβέρνηση έκανε την ανήξερη: «Άγνωστης εθνικότητας» το υποβρύχιο που χτύπησε την ναυαρχίδα «Έλλη». Όμως, ούτε ο Ελληνικός λαός, ούτε ο ξένος Τύπος ξεγελάστηκαν. Σηκώθηκε παγκόσμιος σάλος.
Το έγκλημα στην Τήνο ήταν το καμπανάκι που ενεργοποίησε τα αντανακλαστικά του συνταγματάρχη Μαυρογιάννη, διοικητή Πυροβολικού της VIII Μεραρχίας που ήταν επανδρωμένη αποκλειστικά από Ηπειρώτες και ήταν αυτή που επρόκειτο να αναλάβει το κύριο βάρος της άμυνας σε περίπτωση ιταλικής επίθεσης στην Ήπειρο. Ο Μαυρογιάννης αφιέρωσε όλο τον χρόνο του, από της Παναγιάς ως τις 27 Αυγούστου 1940, στην ανίχνευση της πορείας που θα ακολουθούσαν οι Ιταλοί σε περίπτωση εισβολής ( μετά την επίθεση θα αποδεικνυόταν οτι δεν είχε πέσει έξω ούτε σε μονοπάτι! ). Για τον συγκεκριμένο συνταγματάρχη που έφτιαξε τον χάρτη του «ιταλικού δρομολογίου», ο λογοτέχνης Άγγελος Τερζάκης γράφει: «πήγαινε στα ηπειρωτικά χωριά, φώναζε τον πρόεδρο της κοινότητας και τον παπά, έβαζε να χτυπήσουν την καμπάνα. Έβγαζε λόγο στους χωρικούς που συνάζονταν και τους έδινε να καταλάβουν πως ο αγώνας, αν είναι να γίνει, θα είναι για την Ελλάδα, για το σπίτι τους, για τα χώματά τους». Επιστρατευμένοι εθελοντικά, οι χωρικοί αναλάβαιναν να εκτελέσουν ό,τι τους ζητούσε: καμουφλαρισμένα χαντάκια, υπονομεύσεις γεφυριών, στρώση ναρκοπεδίων, φράξιμο σπηλιών. Ως τις 25 Οκτωβρίου τα «έργα» είχαν τελειώσει.
Ο Ιταλός στρατηγός Βισκόντι Πράσκα πήρε εντολές να επεξεργαστεί ένα σχέδιο εισβολής στην Ελλάδα. Στις 15 Οκτωβρίου 1940, στο ιδιαίτερο γραφείο του Μουσολίνι βρήκε να τον περιμένουν, εκτός από τον Ντούτσε, ο υπουργός Εξωτερικών κόμης Γκαλεάτσο Τσιάνο, ο στρατάρχης Πιέτρο Μπαντόλιο και όλοι οι στρατηγοί του επιτελείου και εκεί ανέπτυξε το σχέδιο του Emmergenza G: περίπου 50.000 άνδρες θα επιτίθονταν στα ελληνοαλβανικά σύνορα ταυτόχρονα με μια επίθεση των Βουλγάρων στην Μακεδονία, ενώ η μεραρχία Μπάρι θα διενεργούσε απόβαση στην Κέρκυρα και θα κυρίευε διαδοχικά Κεφαλλονιά και Ζάκυνθο. Ημέρα Χ ορίστηκε αρχικά η 26η Οκτωβρίου αλλά αναβλήθηκε για τις 28, επειδή καθυστερούσε η προώθηση στα σύνορα των υπολοίπων έως τους 100.000 άντρες που προβλέπονταν. Τελικά, ο Μουσολίνι αποφάσισε να προχωρήσει χωρίς την Βουλγαρία γιατί η τελευταία φοβόταν μια πιθανή επέμβαση της Τουρκίας αν εισέβαλε στην Ελλάδα. Στις 22 Οκτωβρίου, ο Τσιάνο άρχισε να συντάσσει το τελεσίγραφο. Στις 23, ο Έλληνας πρεσβευτής στην Ρώμη ειδοποίησε την Αθήνα για επικείμενη ιταλική επίθεση και στις 25 του μήνα ο γενικός πρόξενος της Ελλάδας στα Τίρανα τηλεγράφησε οτι: «ευρισκόμεθα εις τα πρόθυρα ιταλικής δράσεως». Η Ελλάδα, λοιπόν, γνώριζε.
Νύχτα Σαββάτου 26 προς 27 Οκτωβρίου, ο πρεσβευτής της Ιταλίας στην Αθήνα, Εμανουέλε Γκράτσι, έδινε δεξίωση στην πρεσβεία με σκοπό «την αναθέρμανση των σχέσεων φιλίας που ενώνουν τους δύο λαούς». Το ίδιο βράδυ, οι υπάλληλοι της ιταλικής πρεσβείας αποκρυπτογραφούσαν το κείμενο του τελεσίγραφου που ερχόταν σε τρία τμήματα από την Ρώμη και που ο Γκράτσι έπρεπε να επιδώσει στον Ιωάννη Μεταξά, ο οποίος κατοικούσε σε ένα παλαιό διώροφο αρχοντικό, στην Κηφισιά. Λίγο πριν τις 3:00, ξημερώματα Κυριακής 27 προς 28 Οκτωβρίου, το αυτοκίνητο του διπλωματικού σώματος ήταν έξω από το σπίτι του Έλληνα πρωθυπουργού. Ο Ιωάννης Μεταξάς ξύπνησε από τον ακόλουθο του και κοίταξε το ρολόι. «Τέτοια ώρα;» μουρμούρισε υποψιασμένος. Έβαλε μια ρόμπα πάνω από τις πιτζάμες του και κατέβηκε στον κήπο. Έριξε μια ματιά στο όχημα που βρισκόταν έξω από την σιδερένια πόρτα, αναγνώρισε την ιταλική σημαία και κατάλαβε. Χαιρέτησε τον Γκράτσι και λίγα λεπτά αργότερα οι δυο τους ανέβηκαν στο σαλονάκι του πρώτου ορόφου. Γνώριζαν γαλλικά, οπότε δεν χρειάζονταν διερμηνέα. Αφού κάθισαν, ο Μεταξάς πήρε το έγγραφο και άρχισε να διαβάζει. Η Ιταλία κατηγορούσε την Ελλάδα οτι παραβίασε τις αρχές της ουδετερότητας, παραχώρησε διευκολύνσεις στον βρετανικό στόλο και καταπίεζε τους Αλβανούς της Τσαμουριάς.
Για όλα αυτά, η Ιταλία ζητούσε να εγκατασταθούν ιταλικές δυνάμεις σε στρατηγικά σημεία, ώστε να διασφαλιστεί η ελληνική ουδετερότητα, ειδάλλως «κάθε αντίδραση θα καμφθεί δια των όπλων». Το τελεσίγραφο εξέπνεε στις 6 το πρωί της 28ης Οκτωβρίου 1940. «Alors, c’ est la guerre» (λοιπόν, έχουμε πόλεμο) διαπίστωσε. Ο Ιταλός πρέσβης απάντησε πως κάτι τέτοιο δεν είναι απαραίτητο και συμπλήρωσε: «Η ιταλική κυβέρνηση ελπίζει οτι θα αποδεχτείτε τους όρους της και θα επιτρέψετε να περάσει ο ιταλικός στρατός». Τελικά, ο Μεταξάς επανέλαβε την ίδια φράση αλλάζοντας τη γραφή της προσωπικής του ιστορίας. Ο Γκράτσι αποχώρησε αλλά για λίγο κοντοστάθηκε γιατί άκουσε τον Έλληνα να σχολιάζει: «Vous etes les plus forts» (είστε οι πιο δυνατοί). Γράφει στα απομνημονεύματά του ο ίδιος: «Ένιωσα ντροπή. Με ευλάβεια υποκλίθηκα στον Έλληνα πρωθυπουργό και έφυγα με το κεφάλι σκυμμένο». Η άρνηση του Μεταξά στην επέλαση των ιταλικών στρατευμάτων αποδόθηκε τις επόμενες ημέρες στις εφημερίδες με το περίφημο «ΟΧΙ», ωστόσο η λέξη που έχει γίνει συνώνυμο της ελληνικής γενναιότητας παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στο εξώφυλλο της εφημερίδας «Ελληνικό Μέλλον» του Ν. Π. Ευστρατίου στις 30 Οκτωβρίου του 1940.
Στην κρίσιμη στιγμή, ώρα 5:30 το πρωί της 28ης Οκτωβρίου 1940 και ενώ η Αθήνα ακόμα κοιμόταν, τα διατάγματα της επιστράτευσης του Ναυτικού, της κήρυξης της Αεροπορίας σε εμπόλεμη κατάσταση, της ανάληψης της γενικής αρχηγίας των ενόπλων δυνάμεων από τον βασιλιά Γεώργιο, του διορισμού του Αλέξανδρου Παπάγου ως αρχιστράτηγου των δυνάμεων ξηράς και όλα τα παρεπόμενα ήταν έτοιμα και απλά υπογράφηκαν από τα μέλη του υπουργικού συμβουλίου. Την ίδια ώρα, πριν καν εκπνεύσει το τελεσίγραφο, στα Ελληνοαλβανικά σύνορα αστραπές και βροντές σκέπαζαν τον κρότο από τις βολές του ιταλικού πυροβολικού με αποτέλεσμα οι φρουροί των συνόρων να αργήσουν να πάρουν χαμπάρι τι ακριβώς συνέβαινε. Είχαν, όμως, σαφείς εντολές για την περίσταση. Από την Παρασκευή, 25 Οκτωβρίου, είχαν εντοπίσει οτι οι Ιταλοί λάμβαναν επιθετική διάταξη, είχαν όλοι προετοιμαστεί και περίμεναν με το δάχτυλο στην σκανδάλη.
Σε αυτό το σημείο αξίζει να αναφέρουμε ότι στο πεδίο της μάχης, το 21ο φυλάκιο των ελληνοαλβανικών συνόρων, στο ύψωμα Γκόλιο, κοντά στην Πυρσόγιαννη Ιωαννίνων ήταν ο πρώτος στόχος. Εκεί πέφτει νεκρός ο πρώτος Έλληνας στρατιώτης που θυσιάστηκε για την πατρίδα στο έπος του ’40. Ο Βασίλειος Τσαβαλιάρης από την Πιαλεία Τρικάλων, ο οποίος σύμφωνα με πληροφορίες είχε καταταγεί εθελοντικά, χάνει τη ζωή του στα 28 του χρόνια στο χαράκωμα καθώς η σφαίρα του Ιταλού στρατιώτη τον βρήκε στο μέτωπο και τον σκότωσε. Οι Ιταλοί είχαν συνολικά, σε πρώτη και δεύτερη γραμμή, περίπου 85.000 άντρες, άγνωστο αριθμό μελανοχιτώνων και στρατολογημένους Αλβανούς. Διέθεταν 135 πυροβολαρχίες και ένα τάγμα πολυβόλων, 150 άρματα μάχης, 18 ίλες ιππικού και υποστηρίζονταν από 460 περίπου αεροπλάνα. Από την άλλη, οι Έλληνες διέθεταν 35.000 άντρες με 40 πυροβολαρχίες. Η ελληνική Αεροπορία είχε μόλις 130 αεροπλάνα που έπρεπε να καλύπτουν ολόκληρη την ελληνική επικράτεια.
Το προανάκρουσμα του πολέμου είχε ηχήσει λίγους μήνες πριν, στη νήσο Τήνο, ανήμερα της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, με το ύπουλο χτύπημα και τη βύθιση της ναυαρχίδας Έλλης. Και ξημερώματα της 28ης Οκτωβρίου του 1940 ο ραδιοφωνικός σταθμός της Αθήνας μετέδιδε ένα λιτό και πατριωτικό πολεμικό ανακοινωθέν που τελείωνε με την πρόταση «αι ημέτεραι δυνάμεις αμύνονται του πατρίου εδάφους» . Συνέχισε να συνηγορεί ενθαρρυντικά μεταδίδοντας ανά πάσα ώρα και στιγμή τα διαγγέλματα του βασιλιά και του πρωθυπουργού διανθίζοντας τα με εμβατήρια και τα τραγούδια της Σοφίας Βέμπο που εμψύχωναν τους στρατιώτες μας στο Βορειοηπειρωτικό μέτωπο. Όλοι οι Έλληνες, στο άκουσμα της εισβολής των ιταλικών στρατευμάτων στην χώρα μας και υπό τον έντονο θόρυβο των σειρήνων, ξεχύθηκαν στους δρόμους κρατώντας τη γαλανόλευκη. Οι στρατεύσιμοι σαν έτοιμοι από πάντα, χωρίς κανένα φόβο και δειλία, χωρίς κανέναν ενδοιασμό για το αν κάνουν το σωστό ή όχι, γέμισαν τους σταθμούς των τρένων, αποχαιρέτησαν τους δικούς τους ανθρώπους, κάποιοι τους είδαν για τελευταία φορά, και ακολούθησαν την ιστορική τους μοίρα στα χιονισμένα βουνά της Βορείου Ηπείρου.
Το χαμόγελο ήταν μόνιμο στα χείλη των στρατιωτών. Σε άρθρο της στην «Καθημερινή» η ιστορικός Μαρίνα Πετράκη γράφει: «με ενθουσιασμό και πάθος, που συνδαύλιζαν οι σημαίες, τα πολεμικά εμβατήρια και η φωνή του εκφωνητή στο ραδιόφωνο, ντύθηκαν στο χακί και ξεκίνησαν για το μέτωπο ωσάν να πηγαίνουν σε γιορτή. Και ήταν πράγματι γιορτή. Η πιο λαμπρή γιορτή της νεότερης ελληνικής Ιστορίας. Αν και είχαν στη διάθεσή τους πέντε ημέρες για να παρουσιαστούν, το ογδόντα τοις εκατό παρουσιάστηκε την πρώτη μέρα. Εκείνη πραγματικά η άψογα οργανωμένη «ταχύρρυθμη επιστράτευση» αποτέλεσε την πρώτη μεγάλη ελληνική νίκη» απέναντι στις σιδηρόφρακτες μεραρχίες του υπερόπτη Μπενίτο Μουσολίνι που πίστευε πως θα κατακτούσε την Ελλάδα με ευκολία αλλά διαψεύστηκε οικτρά. Ενώ στην αρχή οι Έλληνες αποτραβήχτηκαν από τα σύνορα και οι Ιταλοί κατέλαβαν μικρές ελληνικές περιοχές, στις 14 Νοεμβρίου άρχισε η αντεπίθεση και τα ελληνικά στρατεύματα γνώρισαν μεγάλες επιτυχίες, απελευθερώνοντας όλη σχεδόν την Βόρεια Ήπειρο: Άγιοι Σαράντα, Πόγραδετς, Αργυρόκαστρο, Χειμάρρα. Επίσης, ας μην ξεχνάμε οτι αυτή που βοήθησε τον Ελληνικό Στρατό στον πόλεμο ήταν η Παναγία, γι΄αυτό η Εκκλησία της Ελλάδος αποφάσισε, το 1952, η γιορτή της Αγίας Σκέπης από την 1η Οκτωβρίου να μεταφερθεί στις 28 του ίδιου μήνα.
Ο Ελληνοϊταλικός πόλεμος δεν ήταν ένα πολεμικό κατόρθωμα. Ήταν ένα μάθημα συλλογικής αρετής, γενναιότητας και αλληλεγγύης. Αμέσως κιόλας από την επιστράτευση, η Αρχιεπισκοπή Αθηνών οργάνωσε εράνους για τις οικογένειες των στρατευμένων. Το Ιερό ίδρυμα της Παναγίας της Τήνου, εκποίησε τιμαλφή της Μεγαλόχαρης και πρόσφερε 5.000.000 δρχ στον ελληνικό στρατό, ενώ πλειάδα λαμπρών κληρικών επιστρατεύτηκαν ως στρατιωτικοί ιερείς και πότισαν και αυτοί με το αίμα τους την εποποιία της Πίνδου. Σήμερα στο εξωτερικό θεωρούν παράξενο να γιορτάζει η Ελλάδα την είσοδό της στον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο και όχι τη λήξη του, φαινόμενο μοναδικό για ευρωπαϊκή χώρα. Εμάς δεν μας εκπλήσσει καθόλου γιατί μια χώρα 6 εκατομμυρίων, με τεράστια κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα, ξεπέρασε τον εαυτό της και βγήκε νικήτρια προκαλώντας αίσθηση σε όλη την εμπόλεμη ανθρωπότητα.
Και ήταν αυτός ο απερίγραπτος ηρωισμός τους που εξώθησε τον μεγάλο Ουίνστον Τσώρτσιλ να αναφωνήσει «Κάποτε λέγαμε ότι οι Έλληνες πολεμούν σαν ήρωες. Από σήμερα θα λέμε ότι οι ήρωες πολεμούν σαν Έλληνες». Και όταν μετά την ήττα και τη συντριβή των Ιταλών του Μουσολίνι οι μεραρχίες του Χίτλερ κατέκλυσαν την Ελλάδα και η σημαία του αγκυλωτού σταυρού βεβήλωσε τον ιερό βράχο της Ακρόπολης, η ελληνική ψυχή παρέμεινε ελεύθερη, αδούλωτη. Οι διωγμοί, τα βασανιστήρια, τα στρατόπεδα συγκέντρωσης, οι εκτελέσεις, η πείνα, αντί να κάμψουν τη θέληση και την αντοχή του ελληνικού λαού αντίθετα θέριεψαν στην ψυχή του το πάθος για ελευθερία και ανανέωσαν τις δυνάμεις του να συνεχίσει τον αγώνα εναντίον του κατακτητή. Οργάνωσε στις πόλεις και στα χωριά το κίνημα της Εθνικής Αντίστασης.΄Αλλωστε, το είπε και ο ποιητής, Κωστής Παλαμάς: «Η μεγαλοσύνη των λαών δεν μετριέται με το στρέμμα, με της καρδιάς το πύρωμα μετριέται και το αίμα».
84 χρόνια μετά, η ιερή μέρα της 28ης Οκτωβρίου δεν πρέπει να αποτελεί μόνο μέρα εορτασμού και ιστορικής μνήμης αλλά και γόνιμο έναυσμα περισυλλογής και προβληματισμού, για το πως πορεύεται ο ελληνισμός απέναντι στις νέες προκλήσεις που συνθέτουν το παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον μας. Τότε, ένας δικτάτορας που είχε τον τίτλο του πρωθυπουργού δεν ανέχτηκε η χώρα του να γίνεται έρμαιο και παιχνίδι των μεγάλων, χαρίζοντας απλόχερα τα εδάφη της και είπε το ΟΧΙ στους Ιταλούς. Τα τελευταία χρόνια, οι δημοκρατικά εκλεγμένες κυβερνήσεις σκύβουν το κεφάλι στην Τουρκία και, έχοντας καταπατήσει κι ένα δημοψήφισμα, λένε απανωτά ΝΑΙ στην Γερμανία και στην Αμερική χωρίς να ενδιαφέρονται για την ευημερία του τόπου, παρά μόνο για τις δικές τους δημόσιες σχέσεις: «Ναι» σε νέα μνημόνια, «ναι» στην επιβολή άδικων μέτρων, χωρίς λογική, μόνο και μόνο για να μας τιμωρήσουν, «ναι» στην εκχώρηση της δημόσιας περιουσίας για 100 χρόνια, «ναι» σε περικοπές μισθών και συντάξεων, «ναι» σε αυξήσεις φόρων και εισφορών, «ναι» στην συμφωνία των Πρεσπών, «ναι» στον διαμοιρασμό του Αιγαίου, «ναι» στην αποστολή όπλων στην Ουκρανία, «ναι» στην κλιματική αλλαγή, «ναι» στην ξενομανία και στην ισοπέδωση της πολιτιστικής μας ταυτότητας, «ναι» στην woke ατζέντα, «ναι» στην αριθμοποίηση του προσώπου, «ναι» στην διαπλοκή. Άλλωστε, όπως γράφει κι ο αείμνηστος Β. Ραφαηλίδης, δημοσιογράφος και συγγραφέας, η ιστορία μιας χώρας δεν γράφεται μόνο από ήρωες, αλλά και από προδότες….
Σήμερα, εμείς, όντας ελεύθεροι, αντί να χαμογελάμε, έχουμε πρόσωπα σκυθρωπά και λυπημένα, χωρίς ίχνος αισιοδοξίας. Σήμερα, η Ελλάδα αναζητά τις ελπίδες της και τα οράματά της ανάμεσα στους χιλιάδες ανέργους, στους πρόσφυγες και σε εκείνους που προσπαθούν να ζήσουν ψάχνοντας τη ζωή τους στους κάδους των απορριμμάτων. Σήμερα οι νέοι αποχαιρετούν τους δικούς τους, γιατί η πατρίδα που τους μεγάλωσε τους φέρεται σαν να είναι νόθα γεννήματα, που τους στερεί την κάθε ελπίδα, όχι μόνο για το αύριο, αλλά ακόμα και για το σήμερα.
Σήμερα, σε μια ειρηνική περίοδο, πάλι έχουμε χιλιάδες νεκρούς που δεν τους σκότωσε καμία ξένη σφαίρα, αλλά τους οδήγησαν οι συνθήκες των τελευταίων χρόνων να γίνουν αυτόχειρες και να δώσουν τέλος στην ύπαρξη και στα όνειρά τους, εξαιτίας μιας διεφθαρμένης διοικούσας πολιτείας. Χρέος μας είναι το ηρωικό έπος του 40-41, αλλά και αυτό της Εθνικής Αντίστασης, να γίνει πηγή έμπνευσης. Αυτό το ΌΧΙ πρέπει να φωνάξουμε όλοι μαζί σε όλους αυτούς που μάχονται να αφανίσουν τον ελληνικό πολιτισμό, ν’ αμαυρώσουν την ιστορική αλήθεια, να προσβάλλουν την ορθόδοξη πίστη, να καταπατήσουν την επική αξιοπρέπεια και να εξολοθρεύσουν την δοξασμένη από τα βάθη των αιώνων ελληνική ψυχή. Ο καιρός γαρ εγγύς…..
Ζήτω η Ελλάδα! Ζήτω οι Υπερασπιστές της Ήρωες! Ζήτω το Ελληνικό Έθνος!
Τασούλα Γεωργιάδου – Μέλος του
