Αν και όλοι γνωρίζουµε τι είναι διαφθορά, αυτό που δεν αντιλαµβανόµαστε
αρκετοί είναι πως διαφθορά είναι ότι ανεχόµαστε. Υπάρχει γιατί εµείς το
αφήνουµε. Ένας πονεµένο θέµα για την χώρα µας είναι η οικογενειοκρατία και
η πελατοκρατία.
Σε µια περιεκτική της ανάλυση, η Anne Peters, νοµικός µε επίκεντρο το
δηµόσιο διεθνές δίκαιο, εµβαθύνει στην έννοια του νεποτισµού και της πιθανής
κατάταξής του ως παραβίασης ανθρωπίνων δικαιωµάτων. Αυτή η διερεύνηση
είναι πολύπλευρη, λαµβάνοντας υπόψη τόσο τις νοµικές όσο και τις πρακτικές
επιπτώσεις του νεποτισµού στο πλαίσιο του διεθνούς δικαίου για τα ανθρώπινα
δικαιώµατα.
1. Ορισµός του νεποτισµού στο πλαίσιο των ανθρωπίνων δικαιωµάτων:
- Εννοιολογική Κατανόηση: Ορίζουµε τον νεποτισµό ως την πρακτική της
εύνοιας συγγενών ή φίλων, ειδικά δίνοντάς τους δουλειές. Αυτός ο ορισµός
είναι ζωτικής σηµασίας καθώς θέτει το έδαφος για την κατανόηση της
διασταύρωσης του νεποτισµού µε τα ανθρώπινα δικαιώµατα, ιδιαίτερα στον
δηµόσιο τοµέα όπου µπορεί να οδηγήσει σε άνιση πρόσβαση στις ευκαιρίες. - Ευρύτερες επιπτώσεις: Η ανάλυση επεκτείνεται στις ευρύτερες επιπτώσεις
του νεποτισµού, όπως ο αντίκτυπός του στην αξιοκρατία, την ισότητα
ευκαιριών και την εµπιστοσύνη του κοινού. Αυτές οι επιπτώσεις είναι
κρίσιµες για την κατανόηση του πώς ο νεποτισµός µπορεί να υπονοµεύσει τις
αρχές που διέπουν τα ανθρώπινα δικαιώµατα.
2. Νεποτισμός και δικαίωμα στη µη διάκριση:
- Νομικό Πλαίσιο: Η Peters διερευνά πώς ο νεποτισμός διασταυρώνεται µε το
δικαίωμα στη µη διάκριση όπως κατοχυρώνεται σε διάφορες συνθήκες για τα
ανθρώπινα δικαιώματα, όπως το ICCPR και το ICESCR. Εξετάζει τις
διατάξεις που επιβάλλουν την ισότητα ενώπιον του νόμου και το δικαίωµα
ίσης πρόσβασης στις δηµόσιες υπηρεσίες. - Μελέτες περιπτώσεων: Μέσω συγκεκριµένων περιπτωσιολογικών µελετών
και παραδειγµάτων, η ανάλυση απεικονίζει καταστάσεις όπου ο νεποτισµός
στις πρακτικές προσλήψεων ή στην κατανοµή πόρων έχει οδηγήσει σε
διακρίσεις εις βάρος ατόµων που δεν σχετίζονται µε ή δεν ευνοούνται από
αυτούς που βρίσκονται στην εξουσία.
3. Ο αντίκτυπος του νεποτισµού στα κοινωνικά και οικονοµικά δικαιώµατα:
- Εµπόδιο στην κοινωνική κινητικότητα: Ο νεποτισµός εξετάζεται
εξονυχιστικά ως εµπόδιο στην κοινωνική κινητικότητα και στην
πραγµατοποίηση των οικονοµικών και κοινωνικών δικαιωµάτων. H
ευνοιοκρατία στη δηµόσια απασχόληση ή στη διανοµή κρατικών πόρων
µπορεί να εµποδίσει τη δίκαιη πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες,
επηρεάζοντας δικαιώµατα όπως η εκπαίδευση και η υγειονοµική περίθαλψη. - Παραβίαση Αξιοκρατικών Αρχών: Η υπονόµευση των αξιοκρατικών αρχών
µέσω του νεποτισµού είναι µια άλλη κρίσιµη πτυχή. Αυτό το µέρος της
ανάλυσης εξετάζει πώς η προνοµιακή µεταχείριση ορισµένων ατόµων που
βασίζεται σε προσωπικές σχέσεις και όχι στην αξία παραβιάζει τις αρχές της
δικαιοσύνης και της ισότητας.
4. Προκλήσεις για την αντιµετώπιση του νεποτισµού:
- Απόδειξη του αντίκτυπου των ανθρωπίνων δικαιωμάτων: H Peters
αναγνωρίζει τις προκλήσεις στην απόδειξη του άµεσου αντίκτυπου του
νεποτισµού στις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, δεδομένης της
συχνά λεπτής και έµµεσης φύσης των επιπτώσεών του. - Επιπτώσεις πολιτικής: Η ανάλυση ολοκληρώνεται µε µια συζήτηση σχετικά
µε τις πολιτικές επιπτώσεις της αντιμετώπισης του νεποτισµού στο πλαίσιο των
ανθρωπίνων δικαιωμάτων. H Peters υποστηρίζει την ανάγκη για σαφείς
πολιτικές και νοµικά µέτρα για την καταπολέµηση του νεποτισµού, τονίζοντας
τον ρόλο της διαφάνειας και της λογοδοσίας στους δημόσιους θεσμούς.
Μέσω αυτής της διευρυµένης εξέτασης του νεποτισµού, βλέπουμε µια
διαφοροποιηµένη προοπτική για το πώς ο νεποτισµός µπορεί να παραβιάζει τις
θεµελιώδεις αρχές των ανθρωπίνων δικαιωµάτων, ιδιαίτερα το δικαίωµα στη
µη διάκριση και τις ίσες ευκαιρίες. Η ανάλυσή της υπογραµµίζει τη σηµασία
της αντιµετώπισης του νεποτισµού όχι µόνο ως ηθικού ζητήµατος αλλά και ως
θέµατος ανθρωπίνων δικαιωµάτων.
Και αφού είδαµε µια θεωρητική προσέγγιση, θέτω µια συγκεκριµένη
περίπτωση ως παράδειγµα που πρέπει να µας βάλει σε σκέψεις. - Κυριάκος Μητσοτάκης
- Ιστορικό και οικογενειακοί δεσµοί στην πολιτική: Ο Κυριάκος Μητσοτάκης, Πρωθυπουργός της Ελλάδας, προέρχεται από επιφανή πολιτική οικογένεια. Ο πατέρας του, Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, ήταν πρώην πρωθυπουργός, η αδερφή του, Ντόρα Μπακογιάννη, πρώην υπουργός
Εξωτερικών και βουλευτής και ο ανιψιός του, Κώστας Μπακογιάννης,
περιφερειάρχης. - Δηµόσιες Δηλώσεις κατά του Νεποτισµού:
Είναι ενδιαφέρον ότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης έχει καταδικάσει δηµόσια τον
νεποτισµό και τη διαφθορά. Αυτή η στάση, που αντιπαρατίθεται στον εξέχοντα
ρόλο της οικογένειάς του στην ελληνική πολιτική σκηνή, παρουσιάζει µια
περίπλοκη εικόνα. Θα ήταν ενδιαφέρον να διερευνήσουµε εάν η πολιτική
κυριαρχία της οικογένειας είναι αποτέλεσµα αξιοκρατίας ή πιθανών
νεποτιστικών πρακτικών. - Ισχυρισµοί και σκάνδαλα:
Παρά τη δηµόσια καταγγελία του Μητσοτάκη για την διαφθορά, το ιστορικό
του δεν είναι απαλλαγµένο από διαµάχες. Για παράδειγµα, η σύνδεσή του µε το
«σκάνδαλο Siemens». Οι κατηγορίες για δωροδοκία πολιτικών για κρατικές
συµβάσεις, εγείρουν ερωτήµατα, αν και δεν υπάρχουν άµεσα στοιχεία που να
τον συνδέουν µε τις δωροδοκίες. - Κατασκευαστική ΤΕΡΝΑ
Το µεγαλύτερο µέρος της ελληνικής χρηµατοδότησης για τις υποδοµές πηγαίνει
στην ΤΕΡΝΑ, η οποία ανήκει στην οικογένεια του Γεραπετρίτη, υπουργού
Εξωτερικών και στενού συνεργάτη του Μητσοτάκη. - Η ανιψιά του Μητσοτάκη είναι η σεφ της βουλής.
- Απασχόληση του γιου Μητσοτάκη: Ερευνητική έκθεση αποκάλυψε ότι ο
γιος του πρωθυπουργού, Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, προσλήφθηκε στο
Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ως διαπιστευµένος βοηθός του Ισπανού
ευρωβουλευτή Esteban Gonzalez Pons. Η κίνηση αυτή θεωρήθηκε ως
ενδεικτική των προνοµίων που απολάμβανε η οικογένεια Μητσοτάκη, µε τον
Πονς να δηλώνει περήφανος που είχε τον Κωνσταντίνο ως βοηθό, αρνούµενος
οποιαδήποτε μεσολάβηση του Έλληνα πρωθυπουργού για την πρόσληψη του
γιου του. - Απασχόληση και εκπαιδευτική εγγραφή της κόρης Μητσοτάκη: Η κριτική
προέκυψε όταν η κόρη του Μητσοτάκη προσλήφθηκε από το βρετανικό ταµείο
CVC λίγο πριν η εταιρεία αποκτήσει σηµαντικά ελληνικά περιουσιακά
στοιχεία. - Η εγγραφή του µμικρότερου παιδιού του στο Πανεπιστήμιο Yale προκάλεσε
αρνητικές αντιδράσεις στην Ελλάδα, λαμβάνοντας υπόψη την τοπική απόρριψη
40.000 φοιτητών λόγω κυβερνητικών εντολών. - Ένταξη της συζύγου του Μητσοτάκη στα Paradise Papers: Η Mareva
Grabowski-Mitsotakis, η σύζυγος του Μητσοτάκη, συµπεριλήφθηκε στα
Paradise Papers. Κατείχε το 50% της Eternia Capital Management, µιας
υπεράκτιας εταιρείας στα νησιά Κέιµαν. Δεν υπάρχουν στοιχεία για παράνοµη
δραστηριότητα, αλλά η υπόθεση έθεσε ερωτήµατα σχετικά µε το κίνητρο πίσω
από αυτήν την υπεράκτια δοµή. Ο Σταύρος Παπασταύρου, δικηγόρος της και
πρώην ανώτατο στέλεχος της Νέας Δηµοκρατίας, ενεπλάκη στην υπόθεση και
είχε καταβάλει πρόστιµο σε ξεχωριστή υπόθεση φοροδιαφυγής και ξεπλύµατος
βρώµικου χρήµατος. - Παρακολουθήσεις: κατάχρηση της ΕΥΠ και εκµετάλλευση των προνοµίων
του επιτελικού κράτους µε 15.000 παρακολουθήσεις εις βάρος αθώων και
δικαίων ανθρώπων. - Πολιτικές διασυνδέσεις και σκάνδαλα: Η οικογένεια Μητσοτάκη έχει
εµπλακεί στην ελληνική πολιτική για µεγάλο χρονικό διάστηµα, µε τον πατέρα
του Κυριάκου να ηγείται ενός φιλόδοξου προγράµµατος ιδιωτικοποιήσεων
κατά τη θητεία του ως Πρωθυπουργός. Ωστόσο, άλλες κυβερνήσεις που
συνδέονται µε τη Νέα Δηµοκρατία, όπως του Καραµανλή, έχουν αντιµετωπίσει
κατηγορίες για οικονοµικές παρατυπίες και παρεµπόδιση των ερευνών για
οικονοµικά σκάνδαλα. - ΜΜΕ: Χορήγηση χρηµάτων στα ΜΜΕ ώστε να παραπλανούν τον ελληνικό
λαό και ταυτόχρονη αδικη διώξεων όσων επιδιώκουν να µοιραστούν την
αλήθεια.
Αυτές οι περιπτώσεις υπογραµµίζουν τη σύνθετη διασταύρωση προσωπικής,
οικογενειακής και πολιτικής δυναµικής στην ελληνική πολιτική σκηνή,
ιδιαίτερα στο πλαίσιο της µακροχρόνιας επιρροής της οικογένειας Μητσοτάκη.
Στο θεωρητικό πλαίσιο της εργασίας της Anne Peters, αυτά τα σηµεία θα
µπορούσαν να αναλυθούν για να εκτιµηθεί εάν η πολιτική ανάµειξη της
οικογένειας Μητσοτάκη συνιστά νεποτισµό και εάν ναι, εάν παραβιάζει τις
αρχές των ανθρωπίνων δικαιωµάτων:
- Αξιολόγηση του Νεποτισµού: Οι εξέχοντες ρόλοι που κατέχουν πολλά µέλη
της οικογένειας στην ελληνική πολιτική σφαίρα θα µπορούσαν να
εξεταστούν για να καθοριστεί εάν αυτές οι θέσεις αποκτήθηκαν µέσω
αξιοκρατίας ή οικογενειακών σχέσεων. Εάν το τελευταίο, θα µπορούσε
ενδεχοµένως να συνιστά νεποτισµό. - Αντίκτυπος στα ανθρώπινα δικαιώµατα: Ακολουθώντας το πλαίσιο του
Peters, θα πρέπει κανείς να αξιολογήσει πώς αυτός ο νεποτισµός επηρεάζει
τα δικαιώµατα των άλλων. Για παράδειγµα, εάν ο νεποτισµός περιορίζει την
ίση πρόσβαση σε πολιτικές θέσεις ή επηρεάζει την πολιτική µε τρόπο που
ωφελεί λίγους σε βάρος πολλών, θα µπορούσε να υποστηριχθεί ως
παραβίαση του δικαιώµατος της µη διάκρισης και της ισότητας ενώπιον του
νόµου. - Δηµόσια αντίληψη και εµπιστοσύνη: Η αντίληψη του νεποτισµού στην
πολιτική µπορεί να διαβρώσει την εµπιστοσύνη του κοινού στη
διακυβέρνηση και το κράτος δικαίου. Εάν το κοινό αντιληφθεί ότι οι
πολιτικές θέσεις είναι εφικτές όχι µέσω της αξίας αλλά µέσω των
οικογενειακών δεσµών, αυτό θα µπορούσε να υπονοµεύσει τη νοµιµότητα
του πολιτικού συστήµατος. - Πολιτικές και νοµικές επιπτώσεις: Η υπόθεση µπορεί να προκαλέσει
συζητήσεις σχετικά µε την ανάγκη για ισχυρότερους κανονισµούς και
διαφάνεια στους πολιτικούς διορισµούς για την πρόληψη του νεποτισµού. Θα
µπορούσε επίσης να οδηγήσει σε έκκληση για σαφέστερες πολιτικές για τον
διαχωρισµό των οικογενειακών συµφερόντων από τη λήψη πολιτικών
αποφάσεων.
Κατά την στοιχειοθέτηση αυτής της υπόθεσης, είναι σηµαντικό να διατηρηθεί
η αντικειµενικότητα και να βασιστούν τα επιχειρήµατα στις διαθέσιµες
πληροφορίες, αναγνωρίζοντας τη διαφορά µεταξύ των ισχυρισµών και της
αποδεδειγµένης ανάρµοστης συµπεριφοράς. Ο στόχος θα ήταν να εφαρµοστεί
το θεωρητικό πλαίσιο της Peters σε ένα πραγµατικό σενάριο για την καλύτερη
κατανόηση της πολυπλοκότητας του νεποτισµού στην πολιτική και τις πιθανές
επιπτώσεις του στα ανθρώπινα δικαιώµατα.
Μόνο µέσω της διαφάνειας και της ακεραιότητας µπορούµε να επιτύχουµε ένα
καλύτερο µέρος για όλους, και όχι ότι συµφέρει την ΕΛΙΤ.
Είναι χρέος όλων µας να συνειδητοποιήσουµε και να αντισταθούµε σε
ενέργειες εις βάρους µας.
Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας και καλή δύναµη σε όλους.
Ευδοκία Τσαγκλή
